Frank Tazelaar

Woensdag 3 Oktober 2018

foto Menno van der Meulen
foto Menno van der Meulen

recensie

Frank Tazelaar doceert in KW-Cafe en ‘Een dode zwaan dreef voorbij’!

De titel van de KW-openingsavond was nogal ambitieus: Beter Schrijven, je kunt het leren. Een Masterclass. Maar het lukte! Met Frank Tazelaar als gids en docent proefden de 150 aanwezigen in een hoog tempo ons literaire/culturele landschap, historie en toekomst! Als een spin in het web zat Tazelaar de afgelopen twintig jaar in talloze literaire en culturele activiteiten. Niet alleen in de regio Arnhem/Nijmegen ( Literair Productiehuis Wintertuin, ArtEZ), maar ook elders (redacteur van oa Tommy Wieringa en Gerben Bakker) en op Europees niveau (jurylid Flash Fiction). Hij stond mede aan de basis van de successen van Nina Polak, Wout Waanders Het werd het een nuttige en aangename KW-avond. Alleen, volgende keer wel een ‘head-set’ voor zo’n beweeglijke en wat snelle spreker. Nu was Tazelaar voor een aantal bezoekers soms/vaak moeilijk te volgen. Gelukkig waren er de geprojecteerde beelden en teksten. Dat dan weer wel.

Kunst en Nut van Schrijven/Lezen

Centraal in de masterclass van Tazelaar stond het Why (doel van de schrijver:Schoonheid, Inhoud, Vorm of Waarheid) en dan pas How (technieken) en What (vorm: boek, strip, podcast). Tazelaar liet zien dat de vier verschillende ‘schrijversdoelen’ aansluiten bij ‘lezerstypen’, ook deze avond in de Muzenval. En dus, dat het logisch is dat waarderingen (ook van recensenten) om die reden uiteen lopen. Lezen is, behalve individueel aangenaam, ook nuttig voor de samenleving. Het vergroot onze leefwereld, ons inlevingsvermogen, onze empathie en onze compassie! Tazelaar citeerde hiervoor Martha Nussbaum, Ian McEwan en Cristine Otten. Tazelaar vertelde ook over het experiment waarbij groepen na het aanhoren van een somber verhaal tweemaal zo langzaam liepen als de groep die een vrolijk verhaal had gehoord. Verhalen vertellen heeft zelfs fysieke invloed!

Boekhandels verdwijnen is dat erg?

In de visie van Tazelaar is het in hoog tempo verdwijnen van boekhandels jammer maar niet rampzalig voor schrijvers. Boekverkoop zal blijven, boekhandels in dorpen verdwijnen. De nieuwe technologische mogelijkheden bieden schrijvers wel andere manieren voor een meer rechtstreeks contact met lezers. Het schrijversdoel vroeger was ‘uitgeven/publiceren’ en wordt ‘communicatie en verbinden’.  Het vergt wel  flexibiliteit, niet alleen van schrijvers maar juist ook van de (vaak oudere!) lezer. Abonneren op colums of podcasts.(zoals bij Henk van Straten) wordt de nieuwe manier om ontwikkelingen bij jonge schrijvers te volgen. De vele ‘schakels’ tussen schrijver en lezer/luisteraar verdwijnen en daardoor kunnen de kosten afnemen. Maar…het zorgt ook wel voor extra werk  zoals PR/Marketing/Administratie voor de schrijver. Verdienmodellen veranderen, het product (boek/tekst) levert weinig op maar zorgt, na bekendheid,  voor een toegang tot de literaire/culturele wereld met (betaalde) optredens, workshops, docentschappen etc.

De Masterclass

Tazelaar behandelde voor de pauze een aantal basisbegrippen om ‘goed te schrijven’. De lezer wil meteen gepakt worden met een goede eerste zin/alinea. Het spelen/varieren met ‘verteltijd en vertelde tijd’ houdt de lezer ook vast. Lezershouvast is ook nodig door een goede ‘sense of time and place’. En vooral ‘show, don’t tell’! En dat alles kan leiden tot fantastische dikke boeken en mooie korte verhalen. Tazelaar citeerde het meest beroemde korte verhaal van Hemingway: Te koop: Babyschoenen, nog nooit gedragen’! Toen kreeg de zaal de pauzeopdracht: Neem een ‘geheim’ in gedachten, bedenk een kort verhaal en schrijf de eerste zin. Dat leverde na de pauze een heel fraaie masterclass op. Een aantal bezoekers lazen hun eerste zin (‘Ik kom eigenlijk uit Tilburg’!) op waarna Tazelaar met de schrijver en de zaal reageerde en hierbij terug greep op de lessen van voor de pauze. We hoorden complete verhalen, poezie, raadsels. Een openingszin werd van verleden tijd omgezet naar het nu en werd meteen beter: ‘Een dode zwaan dreef voorbij’. Iemand had zes openingszinnen gemaakt maar vond ze allemaal niet goed genoeg. Dat bood Tazelaar de gelegenheid om te laten zien dat ‘schrijver en redacteur/corrector’ uit elkaar getrokken moeten worden. Rob Oostveen (Eersel) schreef de laatste jaren een stapel ‘thrillers’ maar dan…? Tazelaar suggereerde om een ‘community’ te vormen met soort/lotgenoten (‘de senior thriller-schrijver’) waarmee je identiteit en zichtbaarheid creeert. Of maak er afleveringen voor een podcast van. En zo ging deze KW-avond behalve over het ‘why-how-what’ van een tekst ook over de ontwikkelingen rondom ‘het lot van de schrijver’.

FollowUp

Nieuw bij het KW-Cafe is het experiment met Bibliotheek Eersel/De Kempen om bij een drietal KW-avonden een FollowUp aan te bieden. Een dag later (donderdag) was er gelegenheid om ‘na te praten’ en te laten zien wat het Schrijfcafé in de Bieb doet. Sandra Hakkens was hierbij de extra gast. Bij het napraten bleek het ‘gat’ tussen de KW-avond en de werkwijze van Schrijfcafé groot. De deelnemers willen maandelijkse inspiratie, geen cursus! En ze willen zelf schrijven! Sandra gaf op de FollowUp-bijeenkomst een opdracht en de voorgelezen resultaten waren bijzonder fraai, met mooie intrigerende openingszinnen! Tazelaar zou trots geweest zijn. Meer informatie over het Schrijfcafé is beschikbaar bij de Bieb.

vooraf

Waarom vinden we het ene boek goed en het ander slecht? Wat heeft lezen met schrijven te maken? Creative Writing, ooit opgezet door Frank Tazelaar, is de enige voltijd hbo-studie in Nederland voor het schrijven én presenteren van proza, drama, poëzie, documentaire en literaire non-fictie. Landelijk trekt dit model van opleiden en begeleiden veel aandacht van media en uitgeverijen. En het werkt, dit model van talentontwikkeling. Nijmegen, Gelderland is de laatste 10 jaar een stuk cultureler, creatiever geworden. Creative writers vertellen verhalen. De studie leidt op tot (zelfstandig) schrijver, docent of programmamaker voor podia, festivals en evenementen. Op deze KW-avond laat Frank Tazelaar zien hoe iedereen ‘beter kan schrijven’. Je gaat er in elk geval beter van lezen.

FrankTazelaar (Oostburg, 1968) is een duizendpoot, artistiek directeur van literatuurfestival Wintertuin (Nijmegen) en hij stõnd aan de wieg van de HBO-studie Creative Writing (ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten) te Arnhem. Tazelaar is er tevens hoofd van de opleiding. Naast zijn werkzaamheden in de letteren is Tazelaar componist en muzikant.