woensdag 11 januari 2012
Locatie: Aula Pius X College te Bladel
Thema: Idealen en Persoonlijke Moed in de 21e Eeuw
Gast/Spreker: Joris Voorhoeve
recensie
Wereldproblematiek bekeken door een heldere bril.
Joris Voorhoeve te gast in het KW-café
Een volle aula van het PiusX-college (Bladel) getuigde van een grote belangstelling voor deze coryfee uit de Nederlandse politiek. De vooraf verstrekte informatie over deze avond bleek bij enkelen helaas enige verwarring op te roepen. Oorspronkelijk was het ‘Toekomst van Europa’, later (met de invulling door Voorhoeve als spreker) werd het thema ‘De toekomst van de wereld’.
Aanleiding was zijn boek, Negen Plagen tegelijk, hoe overleven we de toekomst? Enige mate van nieuwsgierigheid naar de toekomstvisie van deze man kan ook een rol gespeeld hebben voor het talrijke publiek, want de toestand van de mensheid ziet er niet al te rooskleurig uit. Best spannend dus wat hij daarover te vertellen zou hebben aan het vaste KW-publiek maar ook aan de ‘nieuwkomers’ zoals een groot aantal leerlingen van het PiusX en het Rythoviuscollege en een flink aantal D66-ers.
Leren van mislukkingen
Zeker van zijn zaak en zonder powerpointpresentatie of enig spiekblaadje vertelde Joris Voorhoeve zijn verhaal. Hij kent de wereld van de internationale betrekkingen en van organisaties als VN en Oxfam/Novib, dat is duidelijk. Hij zegt dat hij het fijn vindt dat de opkomst zo groot is en is blij dat er ook veel jonge mensen in de zaal aanwezig zijn. Zij moeten namelijk het stokje overnemen en verder gaan met het werk wat al verzet is om de grote wereldvraagstukken het hoofd te bieden.
In zijn boek heeft hij vooral een Helder Beeld willen schetsen, zegt hij.”Optimisme en pessimisme zijn eigenlijk vooroordelen; een roze of een zwarte bril. Wat nodig is, is een heldere klinische bril met aandacht voor definities en de feiten. Hulp van de VS aan Egypte is geen ontwikkelingshulp, het komt de armen niet ten goede. En echte ontwikkelingshulp werkt wel, alle projecten bij NOVIB worden systematisch en wetenschappelijk geëvalueerd. En alle mislukte projecten (een klein percentage) wordt gerapporteerd naar de Raad van Toezicht! ”.
Loftrompet voor VN, EU en ‘acties’
Hij houdt een pleidooi voor grote internationale samenwerking op allerlei gebied en hij laat zien met welk (relatief) gering bedrag de VN voortreffelijk werk doet. Over de EU is hij uiterst positief, voor een (weer relatief) klein bedrag wordt goed werk geleverd. Van groot belang is om in te zien dat alles met elkaar samenhangt. HONGER, het wereldvoedselprobleem (op wereldschaal lijdt een op de zeven mensen honger !) is gerelateerd aan (het gebrek van) zoet water. Nu kun je zout water zoet maken, alleen met veel energie. Dus een sleutel tot oplossing van hongersnood is goedkope duurzame energie! De essentie is dat allerlei samenwerkingsverbanden nodig zijn. Zie het als simultaan schaakspelen, sprak hij. Tegelijkertijd “schaken”op lokaal, regionaal,landelijk, europees en mondiaal niveau. En al die niveau’s hebben goed beleid, sterke bestuursorganen , persoonlijke inzet en een samenhangend plan nodig. En vooral ook en lange adem, volhouden dus dan kan het werken! Voorhoeve vertelde het succesverhaal over de ‘kleine landmijnen’. Deze (meestal slecht geregistreerde ) landmijnen bleven ook na elke oorlog nog heel veel slachtoffers maken. De actie om het gebruik van deze mijnen te verbieden begon in Scandinavie en na een moeizaam begin (het Nederlandse leger kon ze oorspronkelijk ‘niet missen’!) kwamen de successen, werd het een sneeuwbal, Nederland vernietigde de gehele voorraad, er kwamen internationale conferenties met als resultaat dat nu, na 15 jaar ‘alle kleine landmijnen de wereld uit zijn’!
Goed voorbeeld doet (jeugd) volgen
Om het persoonlijk activisme te illustreren kreeg Hennie Koenders het woord. Als vrijwilligster kent ze de stichting Thomasbouwprojecten ‘door en door’. De stichting is ontstaan na de dood van een jonge Nederlandse vrijwilligster in India. Koenders verzorgde een week lang de lessen Levensbeschouwing op het Augustinianum (Eindhoven) waarbij natuurlijk ook haar activiteiten als vrijwilligster ter sprake kwamen. Het resultaat was verbluffend, spontaan opgezette acties door leerlingen lieten zien dat jeugd, idealen en ‘persoonlijke moed’ samen gaan. Als je een eerlijk en een persoonlijk, goed verhaal hebt komen ‘volgers’ vanzelf. De angst voor nihilisme van de huidige generatie is volgens haar ongegrond.
Wetenschap plus
Na de pauze was er ruimte voor vragen uit de zaal. Vragen over het oplossen van de negen plagen!! Vragen over China, India, Congo, Afrika, de hele wereld. De vooruitgang, het succes van een samenleving drukken we nu uit in ‘Economische groei’. Voorhoeve liet zien dat meting van andere factoren een veel beter beeld zou geven. Is ‘consuminderen’ een goede richting? Is een spirituele oplossing of zienswijze mogelijk? Daarop antwoordde Voorhoeve dat er altijd overal een oplossing voor is, maar dat was niet zo’n bevredigend antwoord. Het onderwerp van de wereldproblematiek en het oplossen van de vraagstukken gaat bijna het bevattingsvermogen te boven. Uiteindelijk gaat het om menselijk geluk en het beperken van onnodig veel lijden. Na afloop van de avond werd Voorhoeve ook nog apart geïnterviewd en gefilmd door leerlingen voor PiusX-TV! Een mooie afsluiting van een geslaagde avond. De combinatie van wetenschapper Voorhoeve (feiten en analyse) met de politicus Voorhoeve (over de ideale wereld) en de persoon Voorhoeve (over persoonlijke moed) leverde een boeiend een inspirerende KW-avond.
informatie vooraf …
Het ontbreekt in Nederland niet aan ex-politici die de wereld willen redden. Dries van Agt maakt zich sterk voor de Palestijnse zaak en Ruud Lubbers zet zich in voor de vluchtelingen in de wereld. In dit rijtje coryfeeën past ook Joris Voorhoeve, oud-fractievoorzitter van de VVD en voormalig minister van Defensie, die in zijn boek Negen plagen tegelijk de vraag stelt hoe we de toekomst overleven.
Negen Plagen? Die kennen we toch al?
We kennen de plagen sinds de Club van Rome: de honger in de wereld, bevolkingsgroei, de aanslagen op het natuurlijk leefmilieu, burgeroorlogen en de strijd om grondstoffen, wereldwijde epidemieën als het aidsvirus, het consumentisme in de industrielanden, klimaatonzekerheid, de verspreiding van massavernietigingswapens, zwak en kwaadaardig bestuur in derdewereldlanden. Ze drijven de spanningen in de wereld op. In Negen plagen tegelijk geeft Joris Voorhoeve aan wat iedereen zelf kan ondernemen, wat Nederland kan bijdragen en hoe de Europese Unie en de VN de grote vraagstukken kunnen aanpakken. Het wordt volgens Voorhoeve allemaal desastreus als deze plagen niet door beter beleid worden gekeerd. Dat leidt dan tot aanbevelingen als versterking van de Veiligheidsraad, meerderheidsbesluitvorming in de EU, de oprichting van een Organisatie van Democratische Staten binnen de VN en een Milieu Veiligheidsraad, aanbevelingen waarvan Voorhoeve de haalbaarheid in de naaste toekomst enigszins betwijfelt.
Voorhoeve over liberalisme en milleniumdoelstellingen
Liberalisme is voor mij: beperkingen opheffen die er voor zorgen dat slechts een klein deel van de wereldbevolking zich kan ontplooien. Dat is iets heel anders dan de vrijheidsgedachte die de PVV er op na blijkt te houden. Die zou ik willen omschrijven als: ‘Vrijheid is mijn recht om te doen, te zeggen en te consumeren wat ik wil, zonder acht te hoeven slaan op de consequenties.’ Door die houding ontwricht je de samenleving. De grondleggers van het liberalisme hebben dat nooit als ideaal gezien. Denk aan de beroemde uitspraak van John Stuart Mill: ‘de vrijheid om met mijn armen te zwaaien eindigt waar ik een ander in zijn gezicht dreig te slaan. Toen ik in de jaren zeventig bij de Wereldbank werkte trachtten we de ‘basic needs’ van elke wereldbewoner te definiëren. Die rekensom kwam uit op 150 miljard dollar op wereldschaal en een jaarlijkse onderhoudsbijdrage van 75 miljard. Als je er een kosten-batenberekening op loslaat is het uiterst voordelig. Het was een grote teleurstelling dat deze aanpak toen niet tot ontwikkeling kwam. ‘Structural Adjustment Plans’ dwongen ontwikkelingslanden om alle kaarten op de ontwikkeling van de exportproductie te zetten. Gelukkig zie je nu weer een kentering met de millenniumdoelen. De kosten om die te realiseren zijn geraamd op 250 miljard dollar
Wat kan Nederland, mijn gemeente, ik daar aan doen?
Voorhoeve geeft het voorbeeld door als (onbezoldigd) directeur van de Sen-foundation op te treden. Maar ondertussen kunnen we ook zelf dagelijks iets doen om ‘de negen plagen te keren’. Voorhoeve komt in zijn boek en lezing met een aantal voorbeelden hiervan, tot en met het onze tijd beter besteden aan studie en vrijwilligerswerk. Persoonlijke geschiedenissen van mensen die onrecht aanvechten bewijzen voor Voorhoeve in zijn boek welk een verschil geïnspireerde personen kunnen maken. Voorhoeve geeft overtuigende voorbeelden zoals Amartya Sen (1933, India), Nobelprijswinnaar voor Economie en Filosofie, die laat zien dat een rechtvaardige samenleving wordt bereikt door het opheffen van onrechtvaardigheden. De Nederlandse Sen-foundation is door hem geïnspireerd.
Meer over de gast, van VVD naar D66
Prof. dr. ir. Joris Voorhoeve schreef een standaardwerk over de plaats van Nederland in de wereld, was jarenlang het gezicht van Clingendael (opleiding diplomaten) en weet de weg in de internationale betrekkingen. Na eerder lid te zijn geworden van D66, zegde hij dit voorjaar zijn lidmaatschap op van de VVD omdat hij zich niet kan vinden in de samenwerking met de PVV. Politiek en wetenschapsbeoefening bepalen de loopbaan van Voorhoeve. Voorhoeve (1945) was van 1977- 1979 lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid voordat hij directeur werd van de Teldersstichting in 1980. Sinds 1980 was hij hoogleraar internationale ontwikkelingen aan diverse universiteiten. Hij was van 1991 tot 1994 directeur van het Instituut Clingendael, en de daaropvolgende vier jaar minister van Defensie. Voorhoeve is ook voorzitter van de Raad van Toezicht van Oxfam.