Recensie
Multitalent Ted van Lieshout heeft het KW-Cafe aan zijn lippen en voeten
Dat Ted van Lieshout (Eindhoven, 1955) een multitalent is zou iedereen hebben kunnen weten. Dat hij ook een performer is op het toneel hebben de vele aanwezigen in het KW-Cafe kunnen ervaren.
Terwijl hij zijn bijzondere levensverhaal vertelt loopt hij lichtvoetig over het toneel. Of, hij tekent op een flipover en leest daarna het bijbehorende gedicht. Hoe alles begon met zijn drie dromen, het worden van een schrijver, een tekenaar of een popartiest. Hij toont de zaal zijn vol getekende schoolagenda’s en vertelt over de vroege dood van zijn vader en broertje. En er werd veel gelachen en geapplaudisseerd tijdens het voordragen van zijn teksten. Met hilarische teksten over kinderlokkers en honden die kabouters doodbijten. Even later is er de stilte en ontroering.
Moeder
De rol van zijn moeder in zijn leven is deze KW-avond de ‘running gag’ . Zijn moeder (86) zit in de zaal. Hij vertelt: ‘In heel veel van mijn verhalen en gedichten komt een moeder voor die wel een heks lijkt. In één boek liep zó’n rotmens rond, dat vriendinnen van mijn moeder haar belden en bezorgd vroegen:‘Vind je het niet erg dat je zoon zo over je schrijft?”Welnee,‘ zei mijn moeder,‘het kan me niet schelen wat hij over me schrijft, áls ik er maar in voor kom!’. Zo vielen haar vriendinnen natuurlijk wel door de mand, want de moeder in dat verhaal heette heel anders, dus hoe kwamen ze erbij om te denken dat de moeder in het verhaal mijn echte moeder was? Omdat ze haar natuurlijk gewoon herkenden! Zij weten ook wel dat mijn moeder een heks is, maar dat zeggen ze niet hardop.’ Weer over zijn moeder:
Ik wil graag weten wanneer volwassenheid begint.
Ik vraag het maar – mijn moeder zegt:
hoe oud je ook bent, je blijft altijd mijn kind.
Ze heeft haar dood nog niet gepland, is zelfs niet ziek.
Ik heb wel alvast gezegd dat ik de kast wil hebben;
tegen de tijd dat ik hem erf is hij antiek.
Maar dat duurt nog vele jaren.
Ze wijst soms naar de rust van Avondrood –
daar wil ze later wonen (en of ik vast wil sparen).
Het is voor haar eigen bestwil dat ze eerder doodgaat
dan ik: een moeder zonder kind, daar bestaat
zelfs geen naam voor, zoals weduwe of wees.
Nou ja, voorlopig mag ze blijven leven.
Een moeder is altijd handig als er even
niemand anders is die van mij wil houden.
Over de dood
Mijn vader ging dood – ik was toen zeven –
dat was heel erg, maar erger was:
die ochtend had ik hem geen kus gegeven.
Ik kwam die dag voor de eerste maal
van school thuis met een tien voor taal:
had hij geen dagje kunnen wachten?
Later ging ook nog mijn broertje dood.
Ik heb gehuild, kon hem niet missen,
‘k was toen al banger voor de dood.
Ik heb van hem een foto en angstig ben ik nog
het meest dat als ik ouder word
geen mens meer zien zal dat wij broertjes zijn geweest.
En als er écht een hemel is en als ik daar dan woon,
dan is mijn vader net mijn broertje
en mijn broertje net mijn zoon.
Sesamstraat en Klokhuis
Ted heeft zeer veel boeken en dicht/liedbundels gepubliceerd en prijzen hiervoor ontvangen. Voortdurend vernieuwend in tekenstijl en ontwerp. Van zijn boek Gebr. zijn 9 vertalingen. Hij vertelde ook hoe hij tientallen jaren zijn bijdragen leverde aan de VN-jeugdkrant De Blauw Geruite Kiel en TV-programma’s Sesamstraat en Klokhuis. Generaties jeugd zijn (onbewust) opgegroeid met zijn (lied)teksten. Recent maakte hij voor het Rijksmuseum drempelverlagende kunstkijkboeken voor de jeugd. Zijn serie Boer Boris (met tekenaar Philip Hopman) is een groot succes. Dat Ted van Lieshout een multitalent is, hebben de vele aanwezigen in het KW-Cafe kunnen ervaren.
Informatie vooraf
Eindelijk het ‘multitalent’ Ted van Lieshout in het KW-Cafe! Eens dacht Ted van Lieshout (schrijver, dichter, scenarist, beeldend kunstenaar; Eindhoven, 1955) dat hij geen schrijver kon worden, omdat hij taalfouten maakte en te ‘deftig’ schreef. Maar toen hij als illustrator en grafisch ontwerper werkzaam was, merkte hij dat hij wel de juiste woorden kon vinden als hij gedichten en verhalen voor kinderen schreef. En met succes: zijn jeugdroman Gebr. werd in negen talen vertaald en voor zijn dichtbundels ontving hij verschillende Griffels en Zoenen. In 2009 werd het oeuvre van Ted van Lieshout bekroond met de Theo Thijssen-prijs (60.000 Euro). Uit het juryrapport: ‘De jury wil in Ted van Lieshout een schrijver en dichter bekronen, die ook als illustrator, boekenmaker én activist vanaf 1986 een veelzijdig en kwalitatief hoogstaand oeuvre heeft opgebouwd.’ In 2012 publiceerde Ted van Lieshout een boek voor volwassenen: Mijn meneer. Daarin beschrijft hij de erotische relatie die hij als jongetje had met een volwassen man. Het boek is geschreven vanuit het perspectief van het elfjarige jongetje, dat zijn geheim met niemand durft te delen. Cees van der Pluijm recenseerde het werk als volgt: “Dit boek is een moedige bijdrage aan een vaak hetzerige discussie: expliciet, maar niet vulgair, psychologisch subtiel, scherp en met humor geformuleerd, genuanceerd en stellingnemend.”
Inmiddels heeft hij meer dan vijftig boeken geschreven, die meerdere malen bekroond werden.
Van Lieshout schreef scènes en liedjes voor verschillende televisieprogramma’s zoals Sesamstraat en Het Klokhuis. Daarnaast schreef en bewerkte hij liedjes voor Jenny Arean, Karin Bloemen en Lenette van Dongen. In 2004 en 2005 was Ted van Lieshout de vijfde Leonardohoogleraar aan de Universiteit van Tilburg. Deze leerstoel, voor dubbeltalenten, werd eerder bekleed door Hugo Brandt Corstius, Rutger Kopland, Jan Terlouw en Leo Vroman. In 2012 verscheen ook het eerste deel van de prentenboekenserie die hij maakt over een kleuter die een boerderij runt: “Boer Boris”. In 2014 en 2016 behoorde Ted van Lieshout tot de eindgenomineerden voor de “kleine Nobelprijs”, de Hans Christian Andersen Award, een internationale prijs voor kinder- en jeugdliteratuur.
In 2009 ging op zijn initiatief het project het Nationaal Declamatie Concours van start, een samenwerkingsverband met Avro, Stichting Lezen en Amsterdam Wereldboekenstad, om het lezen van poëzie te bevorderen. In de jubileumbundel: Het rijmt! Is dertig jaar dichtkunst verzameld van Ted van Lieshout.
‘In Driedelig paard komt alles wat Ted van Lieshout met woord, beeld en vorm kan op een geweldige manier samen voor jong(er) en oud(er). Bovendien heeft hij gelijk: poëzie biedt de kunstenaar eindeloos veel mogelijkheden en is in zijn grenzeloosheid inderdaad veel spannender dan proza,’ schrijft Mirjam Noorduijn in De Groene Amsterdammer.
‘ Driedelig paard is een bijzonder geslaagde cocktail van kinderkunst en experimenteerdrift,’ schrijft Pjotr van Lenteren in de Volkskrant. Hij heeft vijf van de vijf sterren over voor het boek. ‘Met zijn even vrolijke als scherpe Driedelig paard is zijn dicht- én beeldkunst zonder knieval aan de kwaliteit aantrekkelijker dan ooit tevoren. Het lijkt wel of Ted van Lieshout niet ouder, maar steeds jonger wordt.’
Deze avond zal Ted van Lieshout zijn talenten laten spreken en een avond verzorgen met beeldende dichtkunst, voordracht, declamatie en een inkijk geven in het leven van een woordkunstenaar die zijn kunsten en ambachten op hoog niveau beheerst.
Pretpark Poëzie is een digitaal tijdschrift vol schitterende gedichten en illustraties. Voor meer informatie kijk op de website van Ted van Lieshout: www.tedvanlieshout.info