Woensdag 2 Maart 2016
Gast: Arnoud Boot (1960, Eersel)
Thema: Euro, Banken, Politiek, het moet anders maar hoe?
Plaats: Muzenval Eersel
recensie
Arnoud Boot: “Nederland heeft de (financieel-economische) problemen vooral aan zichzelf te danken”
Woensdagavond 2 maart. Een afgeladen Muzeval. En op het podium Arnoud Boot. Prominent econoom. Zeer actief in het publieke debat. Terug in de plaats waar hij weliswaar niet geboren maar wel getogen is. Voor de pauze een bevlogen betoog over een groot aantal financieel-economische onderwerpen, na de pauze een levendig vragenuurtje met de zaal. In de pauze en na afloop nog aangeklampt door aanwezigen die nog meer willen weten. De roerige economische tijden houden de bezoekers zichtbaar bezig.
Ellende: een zee van geld
Boot maakt van zijn hart dan ook geen moordkuil. Kritisch naar zijn collega economen (“Als je niks te melden hebt moet je je mond houden”), naar de politiek (“Dijsselbloem doet het in het buitenland uitstekend maar is in Nederland niet altijd verstandig bezig”). Maar zijn voordracht is toch met name een pleidooi tot beter nadenken en verstandiger besturen. Hij geeft een inkijkje in het komende rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) dat onder zijn regie in april uitkomt. De kern van dat rapport gaat over een andere verhouding tussen de samenleving (de reële economie) en de financiële wereld. De stelling is dat het financiële systeem failliet is, we kunnen zo niet verder. De centrale banken proberen wanhopig tijd te rekken zodat de politiek echte maatregelen kan nemen. De grootschalige injectie van kasgelden lost niks op. Het creëert niet eens de zo gewenste inflatie, draagt alleen maar bij aan de zee van geld die over de wereld klotst en creëert daarmee kunstmatige schokgolven in de onderliggende economie. Met alle ellende van dien.
Nederland: leven van geleend geld
Veel vraagstukken moeten internationaal opgelost worden, maar ook in Nederland zelf kan en moet veel gebeuren. Zeker omdat een groot gedeelte van onze problemen vooral door ons zelf veroorzaakt zijn. De twee grote boosdoeners zijn daarbij de hypotheekschuld en de pensioenen. De hypotheekschuld is de Nederlandse variant van “leven van geleend geld”. Deze schulden moeten radicaal terug en met de huidige rentestand kan de aftrekbaarheid van de rente (voor nieuwe hypotheken) in één klap worden afgeschaft zonder dat iemand er iets van merkt. En onze riante pensioenvoorzieningen lijken een rijk bezit, maar we realiseren ons onvoldoende dat we alleen met pensioen kunnen als er voldoende mensen blijven werken. Het werk moet immers wel gedaan worden. De politiek moet het heft weer in handen nemen en zich actief met de financiële sector bezig houden. Niet de Vereniging van Banken (met ondersteuning van De Brauw Advocaten) moet de wetten op dit terrein (blijven) schrijven, maar de politici moeten hier zelf weer een dominante rol in gaan spelen. In plaats van achter het zoveelste verhaal van de dag aan te rennen om de voorpagina’s te halen.
Openheid en Europa nodig voor groei.
Vernieuwing van het financiële systeem kan daarom niet alleen van de banken komen. Ook maatschappelijk en politiek zijn er belangrijke hervormingen nodig om het vertrouwen tussen samenleving en de financiële sector te herstellen. En ja, de buffers van eigen vermogen moeten verder omhoog om voldoende weerstandsvermogen te hebben. Om de toezichthouders in staat te stellen de teugels weer wat te vieren. En zo geleidelijk het vertrouwen te herstellen. Volgens Boot zit Nederland in een goede startpositie. Een uitstekende ligging, goede internationale oriëntatie en flexibel genoeg om op veranderingen in te spelen. Wel moeten we ons meer richten op de groeimotoren van de economie die zich in belangrijke mate buiten Europa bevinden. Openheid naar buiten is van levensbelang. De geschiedenis laat zien dat landen die zich afsluiten economisch krimpen. Groei heeft openheid nodig. En naast het vergroten van het risicodragend vermogen en terugbrengen van de afhankelijkheid van krediet moeten we op Europees niveau de landen een beetje bij elkaar houden om de Euro overeind te kunnen houden.
Zorgen voor gelijke kansen
Als hij één zorg heeft is het met name het verlies van gelijke kansen in de samenleving. Inkomens- en vermogensverschillen mogen daarom niet te groot worden. Gelijke kansen voor iedereen, topopleidingen en een goede verankering in een netwerk van economische activiteiten zijn onontkoombaar voor welvaart in de toekomst. Zo’n omgeving is aantrekkelijk voor buitenlandse bedrijven om zich hier te vestigen en kan ook niet naar het buitenland verplaatst worden. Die werkgelegenheid is cruciaal voor maatschappelijke participatie en integratie. Een basisinkomen om gebrek aan werk op te lossen is dan ook het paard achter de wagens spannen. Mogelijk wel interessant om het uitkeringssysteem radicaal te versimpelen. Boot is optimistisch over de gevolgen van de technologische ontwikkeling (ICT en robotisering) voor welvaart en werkgelegenheid, maar ziet wel omschakelingsproblemen. Zoals die er ook bij de industriële revolutie zijn geweest. Een van de probleem is dat we deze technologische ontwikkeling nog niet in de productiviteitscijfers terugzien. En dat bepaalt de ruimte voor welvaartsgroei. Anekdotisch vertelt hij over de bijles-sector als snelst groeiende economische activiteit omdat onze kinderen geen 3 seconden meer ongestoord (door social media) bezig kunnen zijn. Dat is niet echt de groei waar we naar zoeken. ………………
Een leerzame avond. Arnoud Boot werd met een daverend applaus bedankt voor zijn energie en enthousiasme.
Vooraf
Het zijn gouden tijden voor economen met gezag en communicatieve vaardigheden. Wie duidt de euro/bankencrisis, de bestsellers van Piketty en Joris Luijendijk en de rol van e Rabobank in de Libor-affaire? Wat hebben de hypotheekaftrek en de woekerpolis hiermee te maken? Arnoud Boot, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, wordt vaak gevraagd om de huidige tijd (economisch) te duiden. Hij doet dat deskundig en graag, deze keer in het KW-Café! Er zijn grote machtsverschuivingen met de opkomst van China en de IT-revolutie. Op de financiële markten heeft dat geleid tot de opkomst van flitskapitaal met alle mogelijkheden voor computers en speculanten. Arnoud Boot vertelt en beantwoordt vragen over ‘de euro-crisis’ en het complex aanpassingsproces bij consumenten en banken! Als voorzitter van de Bankraad (DNB), lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en Kroonlid van de Sociaal Economische Raad (SER) heeft Arnoud Boot grote invloed op het economisch denken in Nederland. Naast zijn wetenschappelijk werk is professor Boot ook nog veelvuldig actief in het publieke debat.
