Woensdag 15 januari 2020
recensie
KW-Café over psychiatrische en psychologische zorg:
DSM-5 als vergoedingsmodel maakt de psychische zorg kapot.
Volle bak in de Muzenval. Vanavond staat in het KW café de psychiatrische (en psychologische) zorg centraal. Een thema dat niet alleen de nieuwsmedia regelmatig vult, maar ook kennelijk de belangstelling van het grote publiek heeft. Twee sprekers vanavond. Eerst Malou van Hintum, wetenschapsjournalist. Van Hintum, schreef in 2012 het spraakmakende boek “Doe eens normaal”.Over zin en onzin van psychiatrische diagnoses.
Tonneke uit Tilburg
De kern van haar betoog is dat “normaal” cultuur -, plaats- en tijdgebonden is. Voorbeelden als de briljante geleerde Turing: hij kraakte de enigma-code in de 2ewereldoorlog maar werd na de oorlog “behandeld”(= chemisch gecastreerd) voor homoseksualiteit. Waar carnavals-gedrag in het zuiden als “normaal” wordt beschouwd, kijkt men daar in het noorden van het land vaak heel anders naar. En, een andere actuele discussie, is het dragen van een sluier of boerka “normaal”? “Normaal” gedrag is “wat hoort”, het “gemiddelde”, “wat mensen vinden”. En dat brengt met zich mee dat normaliteit ook welvaartsgebonden is. Als je te weinig geld hebt is het moeilijker om je altijd “normaal” te gedragen. Je hebt wel wat anders te doen! Een voorbeeld is Tonneke uit Tilburg. Rondrijdend in een SRV-wagen, bier drinkend en sjek rokend, probeert ze anderen te helpen die maatschappelijk vast lopen. De opbrengst van de boekenverkoop in de pauze is alvast voor Tonneke’s Rijdende Winkel.
En de boeken zijn in een mum van tijd uitverkocht!Niet echter alle afwijkend gedrag is een psychische storing. Hoewel het aantal incidenten met verwarde mensen groeit en het aantal mensen dat zorg behoeft voor burn-out klachten sterk is toegenomen, laat onderzoek zien dat het aantal mensen met een psychische storing (volgens DSM-5 classificatie) door de tijd heen vrij constant is. Veel psychische problemen zijn geen storing in DSM termen, en het gebruik van de DSM classificatie als basis voor het vergoedingensysteem in de zorg is dan ook schadelijk voor de kwaliteit van de psychische zorg. Daar zijn beide sprekers het hartgrondig over eens.
Medicijnen onmisbaar
Het tweede half uur voor de pauze is voor Roelof Kleppe, psychiater bij OPSY/GGzE en consulterend psychiater in het St Anna Ziekenhuis te Geldrop. Hij wordt door Frans van Alebeek geïnterviewd over de dagelijkse, harde, weerbarstige werkpraktijk voor psychiater/instelling en de ontwikkelingen hierin. Ook hij komt op het gebruik van DSM terug: DSM is heel belangrijk als gemeenschappelijk vocabulaire om onderlinge communicatie in en over de zorg mogelijk te maken. Het is gereedschap voor het vak. Maar de koppeling aan geld is fout. Hij maakt onderscheid tussen biologische, psychische en sociale componenten van gedragsproblemen. Op vragen uit de zaal over medicijngebruik in de psychiatrie wijst hij op harde noodzaak om bij een aantal problemen met een biologische oorzaak medicijnen in te zetten. En medicijnen zijn de laatste jaren veel beter geworden, met name met betrekking tot de bijwerkingen. Bij problemen met een psychische oorzaak zijn verschillende vormen van gesprekstherapie het aangewezen middel, en bij problemen het een sociale oorzaak is vaak externe hulp en ondersteuning noodzakelijk.
Eerste Hulp & Zelfdoding
Maar ook maatschappelijk zijn er dingen nodig. Roelof in de initiatiefnemer van het Mental Health First Aid systeem in Nederland. Met dit initiatief wordt gepoogd mensen te bekwamen in het bieden van hulp aan mensen met verward gedrag die zij tegenkomen. In 5 stappen (Benaderen, Luisteren, Inleven, Informeren, Hulp Zoeken) wordt geleerd niet bang te zijn om zo iemand te benaderen en eerste hulp te leveren.
Als ca 2% van de bevolking deze vaardigheid heeft is er altijd eerste hulp beschikbaar in de publieke ruimte. Ook staat hij stil bij het terugdringen van suïcides (zelfdodingen). Ruim 1800 in 2018, terwijl 150.000 mensen er “wel eens over denken”. In 50 jaar is op dit terrein nauwelijks voortgang geboekt omdat er geen prioriteit aan is gegeven. Dat staat in schril contrast met de aandacht voor bijvoorbeeld verkeersdoden waarvan het aantal in dezelfde periode fors is teruggelopen door grote investeringen. Na de pauze is er ruimte voor het publiek om vragen te stellen, en daar wordt gretig gebruik van gemaakt. Soms met hele persoonlijke vragen en problemen. Het stopt als de sprekers hals over kop weg moeten om de trein te halen. Anders had het probleemloos nog een uur door kunnen gaan. Grote belangstelling dus voor een onderwerp dat velen bezighoudt. Toch kwam het hier en daar onvoldoende uit de verf. Beide sprekers hadden te weinig tijd om volledig tot hun recht te komen. Twee of meer sprekers, ook bij vorige KW-café’s, lijkt toch vaak teveel voor één avond te zijn.
vooraf
Malou van Hintum (wetenschapsjournalist) en Roelof Kleppe (psychiater): Wat-is-Normaal, Psychische Ziekten en Psychiatrie
De westerse maatschappij maakt mensen depressief, lastige kinderen krijgen meteen het label ADHD en de psychiatrische handbijbel DSM-5, zal – geholpen door de farmaceutische industrie – iedereen tot psychiatrisch en dus chemisch behandelbaar patiënt bestempelen! Dit soort geluiden ‘teisteren’ de psychiatrie. Maar…hoe zit het dan echt!? Lichamelijke klachten zijn duidelijk te definiëren – een hartaanval, diabetes of een gebroken been zien er overal hetzelfde uit. In de psychiatrie bestaat tussen ‘volkomen normaal’ en ‘echt ziek’ een groot grijs gebied. Op uitdrukkelijk verzoek van ons publiek duikt het KW-café deze avond in de snel groeiende wereld van psychische aandoeningen, van ADHD, autisme, angsten, depressie tot schizofreen en suïcidaal gedrag.Is er meer psychisch leed of zijn wij het anders gaan benoemen? Zijn er meer ‘aanstellers’, modeziektes, zijn we intoleranter geworden, of stelt onze complexe maatschappij zulke hoge eisen? Het KW-Café biedt deze avond een maatschappelijke ‘overview’ EN middels een interview een ‘kijk in de keuken’ van psychiater en instelling.
© FMMAG Duncan de Fey
Wetenschapsjournalist Malou van Hintum zal deze KW-avond openen met het overzicht van de wereld van ‘geestelijke gezondheid en ziekte’. Wie zijn de ‘probleemhebbers’ met welke problemen? Hoe zit het met ‘nature-nurture’? Wat is stress, hoe werkt psychopathologie, genetisch onderzoek en hersenonderzoek hierbij? Wat is de invloed van de baarmoeder en de opvoedmoeder? En welke rol speelt de maatschappij in het ziek maken en ziek verklaren van mensen? Wat is ‘normaal’ nou eigenlijk is, en welk effect hebben diagnoses op iemand zelf en diens omgeving? Hoe zit het met de eigen verantwoordelijkheid? Wie zijn de ‘psychische helpers’ en hoe gaan ze te werk? Van Hintum,een veelgevraagd spreker, schreef in 2012 het spraakmakende boek Doe eens normaal. Over zin en onzin van psychiatrische diagnoses. In 2017 gevolgd door Brein onder druk. Over stress, agressie en veerkracht.
Roelof Kleppe (psychiater bij OPSY/GGzE en consulterend psychiater in het St Anna Ziekenhuis te Geldrop) zal aansluitend geïnterviewd worden over de dagelijkse, harde, weerbarstige werkpraktijk voor psychiater/instelling EN de ontwikkelingen hierin. Welke mensen met welke klachten komen bij een psychiater, hoe vindt deze ‘verwijzing’ plaats, hoe zit het met wachtlijsten? Wanneer vindt opname plaats, wanneer ‘gedwongen’? Welke problemen levert dat op voor client, omgeving, psychiater en instelling? Hoe werkt een psychiater: gesprekken, met wie, medicijnen, wanneer, een combinatie, hoezo? Wat is de rol van ‘geneesheer/directeur’ bij het beleid en uitvoering van een instelling? Wat als de behandeling ‘mis gaat’, is er toezicht, verantwoording bij behandelaar en instelling? Interessant (en te bespreken!) is ook de training Mental Health First Aid (MHFA) – Eerste Hulp bij Psychische Problemen –die Kleppe naar Nederlandhaalde. Hoe te handelen als iemand met psychische problemen uw pad kruist? Kleppe is ook nauw betrokken bij het opstellen van het werkplan SuicidePreventie in ZO-Brabant. De afgelopen 50 jaar zijn de suïcidecijfers geleidelijk gestegen, dit in tegenstelling tot de behandeling van hartkwalen of van kanker. Hoe verminder je het taboe op suïcidale gedachten en suïcidaal gedrag?
Na de pauze beantwoorden Van Hintum en Kleppe vragen vanuit de zaal en gaan met elkaar in dialoog/discussie. Vragen kunt u in de pauze ook schriftelijk indienen.
Over onze gasten
Malou van Hintum studeerde politieke wetenschappen in Nijmegen en is nu wetenschapsjournalist met name over de onderwerpen Psychologie, Psychiatrie en Neurowetenschappen. Ze publiceert in o.a. NRC, De Groene en Trouw. Naast de hierboven genoemde boeken, schreef Van Hintum De opvoedingscanon(2010) met René Diekstra.Over haar boek Doe eens Normaalschreef Jim van Os, hoogleraar psychiatrie Universiteit Maastricht ‘In dit kritische en boeiende werk wordt uitgelegd wat zin en onzin is in de diagnostiek, welke grote vragen er zijn, en waar het in de toekomst naartoe moet. Lezen!’
Roelof Kleppe studeerde aan de Universiteit van Utrecht, was sinds 1996 tot dit voorjaar werkzaam als psychiater/psychotherapeut (sinds 2008 als geneesheer-directeur) bij de GGzE, en is nu werkzaam als consulterend psychiater verbonden aan het St Anna Ziekenhuis te Geldrop en bij OPSY Centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie. OPSY helpt volwassenen (vanaf 18 jaar in de regio Eindhoven en De Kempen) die moeite hebben met leren en kampen met psychische problemen.